Jak zawarcie związku małżeńskiego wpływa na czynności prawne związane z nieruchomościami? Jakie konsekwencje prawne niesie ze sobą wspólność majątkowa małżeńska? Czy warto podpisać intercyzę? Przeczytaj i dowiedz się więcej!
Małżonkowie w kontekście obrotu nieruchomościami mogą korzystać z prawnych przywilejów i udogodnień. Nie zawsze jednak tak bywa. W niektórych sytuacjach ustrój majątkowy małżeński stanowi istotną przeszkodę w swobodnym dysponowaniu majątkiem. Również byli małżonkowie są obarczeni rozwiązaniami wprowadzonymi przez ustawodawcę.
Ustawowy ustrój majątkowy tzw. wspólność majątkowa małżeńska
W Polsce najczęściej występującym małżeńskim ustrojem majątkowym jest tzw. wspólność majątkowa małżeńska. W tym ustroju wyróżnia się:
- majątek wspólny
- majątek osobisty męża
- majątek osobisty żony.
W przypadku gdy małżonkowie wybiorą taką formę dysponowania majątkiem, wszystko co nabędą w trakcie trwania małżeństwa jest ich wspólną własnością. Wspólnym majątkiem są między innym: wynagrodzenie za pracę małżonka, dochody czerpane z działalności gospodarczej, środki z otwartego funduszu emerytalnego i pracowniczego. Majątek wspólny stanowi również dochód czerpany z czynszu najmu mieszkania bądź domu zakupionych jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego. Wszelkie czynności prawne związane z obrotem i rozporządzaniem wspólnymi nieruchomościami, wymagają zgody obojga.
Do najczęściej wykonywanych czynności należą tu:
- nabycie, zbycie, obciążenie nieruchomości;
- najem;
- darowizna;
- zbycie, obciążenie, nabycie, dzierżawa gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa.
W powyższych przypadkach czynność wykonana bez zgody drugiego małżonka jest nieważna.
Co jeśli jeden z małżonków odmawia zgody na dokonania czynności związanej z rozporządzaniem wspólną nieruchomości lub porozumienie z nim jest niemożliwe ze względu na obiektywne przeszkody ? Nie jest to sytuacja bez wyjścia. Drugi małżonek może wystąpić do sądu i wnioskować o zezwolenie na dokonanie czynności. Trzeba jednak pamiętać, że taka prośba musi być umotywowana dobrem rodziny. Procedura ta w polskim systemie prawnym pochłania sporo czasu i może zakończyć się dopiero w drugiej instancji.
Istotnym zagadnieniem jest również wspólnie zaciągnięty kredyt hipoteczny na zakup nieruchomości. Małżonkowie są solidarnie zobowiązani do jego spłaty. Nawet rozwód czy separacja nie zwalnia ich z tego obowiązku. Podział majątku wspólnego również nie spowoduje, że każdy z małżonków od tego momentu może płacić tylko połowę raty.
Umowny ustrój majątkowy
Ustawodawca przewidział także inne rozwiązania dotyczące ustroju majątkowego w małżeństwie. Wspólność majątkową można rozszerzyć, ograniczyć, ustanowić rozdzielność majątkową (tzw. intercyza) lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Wszystkich tych czynności należy dokonać w formie aktu notarialnego, w przeciwnym wypadku będą nieważne.
Jeśli małżonkowie nie chcą mieć wspólnego majątku lub nie chcą odpowiadać za długi „drugiej połowy” warto podpisać intercyzę. Taka umowa sporządzoną jeszcze przed ślubem spowoduje, że majątek wspólny nie powstanie. W tym ustroju każda rzecz nabyta w trakcie trwania małżeństwa będzie należała do majątku osobistego jednego bądź drugiego małżonka. Co za tym idzie, każdy małżonek może rozporządzać swoim majątkiem osobistym swobodnie. Dotyczy to też nieruchomości. Zgoda małżonka do zbycia, nabycia, obciążenia nieruchomości nie będzie potrzebna.
Ciekawym rozwiązaniem jest rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Jest ona korzystna dla małżonka, który poświęca swój czas rodzinie zamiast pracy zarobkowej. W tym ustroju, w trakcie trwania małżeństwa każdy małżonek posiada odrębny majątek osobisty i swobodnie nim rozporządza. Jeśli jednak związek małżeński się zakończy, nastąpi wyrównanie dorobków.